پیگمنت رنگی (Pigment)

مقدمه:

پیگمنت‌های رنگی یکی از عوامل اساسی در صنعت رنگ‌سازی و پوشش‌دهی هستند که برای ایجاد رنگ در محصولات چون رنگ‌ها، مرکبات رنگی، پوشش‌های نقاشی، چاپ، و دیگر فرآورده‌های رنگدانه‌ای به کار می‌روند. این پیگمنت‌ها عمدتاً به صورت پودری یا دانه‌های خرد شده ارائه می‌شوند و به عنوان عامل اصلی ایجاد رنگ در محصولات استفاده می‌شوند.

 

پیگمنت‌های رنگی چیست

پیگمنت‌های رنگی به دو دسته پیگمنت آلی و معدنی تقسیم می‌شود. پیگمنت‌های معدنی در چهار دسته : پیگمنت سفید، پیگمنت مشکی ( کربن سیان یا کربن بلک) ، پیگمنت رنگی و پیگمنت‌های خاص دسته‌بندی می‌شوند. این پیگمنت‌ها معمولاً از ترکیبات فلزی معدنی، نمک‌های کرومات، اکسیدهای آهن، سولفات‌ها و غیره تولید می‌شوند. اما پیگمنت‌های آلی معمولاً از زنجیرها و حلقه‌های کربنی ساخته می‌شوند. این دو گروه از رنگدانه‌‌ها به دلیل نوع ساختاری که دارند، خواص و ویژگی‌های متفاوتی دارند. در ادامه این دو پیگمنت را از ابعاد مختلف با یکدیگر مقایسه می‌کنیم و کدهای رایج در بازار ایران را معرفی می‌کنیم.

رنگدانه‌های آلی نسبت به رنگدانه‌های معدنی فام روشن‌تری دارند. با وجود روشن‌تر بودن رنگدانه‌های آلی، در محصولاتی که طول عمر بیشتر در محیط بیرونی مدنظر باشد، از رنگدانه معدنی استفاده می‌شود. علت این امر آن است نور خورشید و عوامل شیمیایی باعث از بین رفتن روشنایی پیگمنت‌‌های آلی می‌شود، در نتیجه بهتر است که در این‌گونه محصولات به سمت خرید پیگمنت معدنی و استفاده از آن رفت چرا که دوامی بیشتر در برابر عوامل محیطی دارند.

 

قدرت پشت پوشی

قدرت پشت پوشی یکی دیگر از پارامترهای با اهمیت در خرید و فروش پیگمنت معدنی و آلی است. در بحث قدرت پشت پوشی رنگدانه معدنی قدرت پشت پوشی بالاتری نسبت به رنگدانه آلی دارند. در نتیجه برای تولید رنگ‌هایی که قدرت پوشش دهی(hiding power)  از اهمیت بالایی برخوردار است، بهتر است از پیگمنت‌های معدنی و یا از ترکیب این پیگمنت‌ها با پیگمنت‌های آلی استفاده نمود. نکته دیگری که در پیگمنت‌ها با اهمیت است، قدرت رنگدهی آن‌ها است. رنگدانه‌های آلی قدرت رنگدهی بالاتری نسبت به رنگدانه‌های معدنی دارند و در نتیجه با مصرف مقدار کمتری از آن‌ها می‌توان به فام مورد نظر دست پیدا کرد. به همین دلیل در برخی موارد با وجود گران‌تر بودن پیگمنت آلی، استفاده از آن‌ها همچنان به صرفه است.

 

مقاومت نوری و حرارتی

پیگمنت‌های آلی معمولاً مقاومت نوری و حرارتی پایین‌تری نسبت به پیگمنت‌های معدنی دارند. به همین دلیل در مواردی که پایداری نوری و حرارتی و به‌طورکلی مقاومت جوی از اهمیت بالایی داشته باشد، استفاده و خرید رنگدانه معدنی توصیه می‌شود. در رابطه با مقاومت حرارتی باید توجه داشت که پیگمنت‌های کرومی معمولاً مقاومت حرارتی و نوری خیلی بالایی ندارند. اما امروز بسیاری از شرکت‌های تولیدکننده در راستای حفظ میزان فروش پیگمنت معدنی خود، این پیگمنت‌ها را از طریق پوشش دادن اصلاح‌کرده‌اند تا مقاومت حرارتی آن‌ها افزایش یابد.

اندازه ذرات رنگدانه معدنی معمولاً از پیگمنت آلی بزرگ‌تر است. اما درمقایسه با پیگمنت‌های آلی، پیگمنت‌های معدنی راحت‌تر در محمل دیسپرس می‌شوند و در نتیجه برای بسیاری از کاربردها مناسب هستند. فرایند دیسپرس کردن پیگمنت یکی از مهم‌ترین فرایندها است. درصورتی‌که این فرایند زمان‌بر و پرهزینه باشد، روی قیمت تمام‌شده و کیفیت کالای نهایی تأثیر می‌گذارد. با توجه به دیسپرس شدن راحت‌تر پیگمنت‌های معدنی نسبت به آلی، خرید رنگدانه معدنی و استفاده از آن، یکی از گزینه‌های مناسب برای کالاهای اقتصادی خواهد بود.

نکته آخر از لحاظ قیمتی پیگمنت‌های معدنی قیمت پایین‌تری نسبت به پیگمنت‌ های آلی دارند و از لحاظ اقتصادی به صرفه‌تر هستند.

 

نتیجه گیری:

به طور خلاصه، توانمندی پیگمنت‌ها در تولید رنگ به دلیل توانایی جذب و پراکنش نور خورشید یا نور دیگر، بر اساس خواص اپتیکی و شیمیایی آن‌هاست. علاوه بر این، پیگمنت‌ها باید به خوبی مقاومت کرده و ثابت بمانند تا رنگ تولید شده تا مدت زمان طولانی در برابر عوامل خارجی نظیر نور، حرارت، و شرایط محیطی دیگر حفظ شود. استفاده از پیگمنت‌های رنگی در محصولات متعدد از جمله رنگ‌های صنعتی، رنگ‌های خوراکی، رنگ‌های خوابگردان، و رنگ‌های دارویی، ما را در زندگی روزمره همراه می‌سازد. این پیگمنت‌ها نقش بسزایی در جلب توجه، ایجاد جذابیت و افزودن زندگی و رنگ به محصولات مختلف دارند.