انواع پیگمنت معدنی و دسته‌بندی آن‌ها

مقدمه

پیگمنت‌های معدنی (Inorganic Pigments) یکی از مهم‌ترین گروه‌های رنگدانه‌ها هستند که از ترکیبات غیرآلی ساخته شده و در صنایع رنگ، پوشش، پلاستیک، سرامیک، شیشه، جوهر چاپ، لاستیک و حتی مصالح ساختمانی کاربرد گسترده دارند. این پیگمنت‌ها به دلیل پایداری نوری، مقاومت شیمیایی، مقاومت حرارتی و قیمت مناسب، جایگاه ویژه‌ای در صنایع مختلف پیدا کرده‌اند.

ویژگی‌های اصلی پیگمنت‌های معدنی

پیگمنت‌های معدنی نسبت به پیگمنت‌های آلی چند مزیت کلیدی دارند:

1. پایداری حرارتی بالا – قابلیت تحمل دماهای بسیار زیاد بدون تغییر رنگ.

2. مقاومت عالی در برابر نور – حفظ ثبات رنگ حتی در معرض نور خورشید و اشعه UV.

3. مقاومت شیمیایی – عدم واکنش با اسیدها، بازها و حلال‌های معمولی.

4. قیمت اقتصادی – مقرون‌به‌صرفه‌تر از بسیاری از پیگمنت‌های آلی.

5. غیرسمی بودن برخی انواع – بسیاری از انواع مدرن پیگمنت معدنی فاقد فلزات سنگین سمی هستند.

دسته‌بندی کلی پیگمنت‌های معدنی

پیگمنت‌های معدنی را می‌توان بر اساس ترکیب شیمیایی، منشاء و کاربرد، دسته‌بندی کرد:

۱. پیگمنت‌های اکسیدی فلزی

این گروه شامل اکسید فلزات مختلف است که بیشترین سهم بازار را دارند:

• اکسید آهن قرمز (Red Iron Oxide) – Fe₂O₃، رنگ قرمز تا قهوه‌ای، کاربرد در رنگ‌های ساختمانی و پوشش فلزات.

• اکسید آهن زرد (Yellow Iron Oxide) – FeOOH، رنگ زرد مایل به قهوه‌ای، مقاوم در برابر نور و حرارت.

• اکسید آهن سیاه (Black Iron Oxide) – Fe₃O₄، رنگ سیاه عمیق، استفاده در بتن، رنگ خودرو و جوهر.

• اکسید کروم سبز (Chrome Oxide Green) – Cr₂O₃، مقاومت عالی در برابر مواد شیمیایی و حرارت، کاربرد در پوشش‌های صنعتی و سرامیک.

۲. پیگمنت‌های سولفیدی

• سولفید کادمیم (Cadmium Sulfide) – CdS، رنگ زرد تا قرمز، در گذشته پرکاربرد ولی به دلیل سمیت کادمیم مصرف آن محدود شده است.

• سولفید مولیبدن (Molybdate Red) – ترکیبی از مولیبدات و سولفیدها، رنگ قرمز نارنجی با مقاومت نوری بالا.

۳. پیگمنت‌های کربناتی و سیلیکاتی

• سفید تیتان (Titanium Dioxide) – TiO₂، پرکاربردترین پیگمنت سفید جهان، با دو نوع روتایل و آناتاز.

• کربنات کلسیم پوشش‌دار – به عنوان فیلر و پیگمنت سفید کم‌هزینه.

• سیلیکات آلومینیوم – سفید با خاصیت افزایش درخشندگی رنگ.

۴. پیگمنت‌های سرامیکی و معدنی ترکیبی

• پیگمنت‌های اسپینل (Spinel Pigments) – ترکیبات اکسیدی چندفلزی با مقاومت فوق‌العاده در برابر حرارت و اسید.

• پیگمنت‌های زیرکونیوم – استفاده در لعاب‌های سرامیکی و رنگ‌های مقاوم حرارتی.

مقایسه پیگمنت معدنی با آلی

کاربردهای مهم پیگمنت‌های معدنی

1. رنگ‌های ساختمانی (Exterior & Interior Paints)

2. پوشش‌های صنعتی (Industrial Coatings)

3. بتن و مصالح ساختمانی رنگی

4. سرامیک و شیشه

5. پلاستیک‌ها و لاستیک‌ها

6. جوهر چاپ