مواد رنگزا به دو دسته طبیعی و مصنوعی تقسیم میشوند:
طبیعی:
ریشه گیاهی و حیوانی دارند و بیشتر در رنگرزی سنتی نقش مؤثری دارند.
روناس، اسپرک، نیل، گل بابونه، برگ انگور عسگری، چغندر، پوست پیاز، برگ درخت توت، وسمه، گل رنگ، گل جعفری، برگ انجیر، پوست انار، بلوط، پوست گردو، هلیله، سماق، زعفران، جا شیر و غیره از گیاهانی هستند که در ایران یافت شده و از مواد رنگزای آن‌ها در رنگرزی استفاده می‌شده‌است.
مصنوعی:
مواد رنگی سنتزی (Synthetic Colorants) سنتزی از نظر انحلال پذیر
به دو دسته مهم تقسیم می شوند:
مواد رنگی محلول در ملاء:
- شامل رنگهای اسیدی: (محلول یا نسبتا محلول در آب) برای پلی آمید ها ( پشم و نایلون ابریشم و چرم)
- رنگ های مستقیم: ( کاملا محلول در آب) برای پنبه، ویسکوز، و گاهی پلی آمیدها وچرم
- رنگ های بازیک و کاتیونی: ( کاملا یا نسبتا محلول در آب) برای آکریلات ها و گاهی الیاف پلی آمید و سلولزی
- رنگ رآکتیو: (کاملا یا نسبتا محلول در آب) برای پنبه، ویسکوز، پشم و گاهی نایلون
- رنگ های حلالی: ( نامحلول در آب ولی محلول در بیشتر حلال های آلی) برای چربی ها، شمع، مواد هیدروکربنی و پلاستیک های رنگین شفاف)
مواد رنگی غیر محلول در ملاء:
- شامل رنگ های دیسپرس: (نامحلول در آب ولی گاهی محلول در حلال های قوی آلی) برای پلی استر و گاهی آکرلیک
- رنگدانه های آلی و معدنی: ( نامحلول در آب و عملا نامحلول در حلال های آلی مورد استفاده)
- رنگمایه خمی: نامحلول در آب، کم محلول در حلال های معمولی آلی محلول در آب به صورت احیاء شده (Leuco)
رنگ های گوگردی از نظر انحلالپذیری و نیاز به تولید لوکو (Leuco) در کاربرد، مشابه رنگ های خمی هستند.
